Εξαίρεση

Συστημική ψυχοθεραπεία

Ένα σχολείο για όλους(;)

Μερικές σκέψεις για τη στάση μας απέναντι στους/στις μαθητές/ριες με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες… Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για την αλλαγή λειτουργίας του σχολείου από ένα σχολείο για λίγους σε ένα σχολείο για όλους. Η εκπαιδευτική πολιτική της χώρας αναμφισβήτητα έχει κάνει προσπάθειες, αν αναλογιστούμε ότι πριν μερικές μόνο δεκαετίες παιδιά με κάποιες δυσκολίες, θεωρούνταν ότι «δεν τα παίρνουν τα γράμματα» και έτσι απλά αποκλείονταν από την εκπαίδευση. Μόλις το 1969 εντάχθηκε στην εκπαίδευση η ειδική αγωγή. Οι εκπαιδευτικοί είναι πλέον αρκετά εκπαιδευμένοι σε ζητήματα ειδικής αγωγής, καθώς η μετεκπαίδευση στην ειδική αγωγή είναι σχεδόν προαπαιτούμενο για την ένταξη τους στο χώρο του σχολείου. Με τα τμήματα ένταξης και την παράλληλη στήριξη έχουν μια σημαντική παρουσία στα σχολεία οι εκπαιδευτικοί της ειδικής αγωγής, ενώ παράλληλα τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σημαντικά πιο αισθητή η παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα γενικά σχολεία. Υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση και άνθρωποι με γνήσιο ενδιαφέρον για τον τρόπο ένταξης των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο σχολείο. 

Συχνά ωστόσο, οι άνθρωποι μπαίνουν στη διαδικασία να αναζητούν αιτίες, με τα ερωτήματα να γίνονται ακόμα πιο έντονα όταν οι δυσκολίες αφορούν στη συμπεριφορά του παιδιού. <<Φταίει>> η διαταραχή του παιδιού; <<Φταίει>> ο τρόπος διαπαιδαγώγησης των γονέων; <<Φταίνε>> οι εκπαιδευτικοί που δεν εφαρμόζουν όσα προτείνει η έκθεση του ΚΕΣΥ για τους μαθητές; <<Φταίει>> το Υπουργείο που γεμίζει τις σχολικές αίθουσες με έναν μεγάλο αριθμό παιδιών και καθιστά δύσκολη τη διαφοροποιημένη διδασκαλία; Σίγουρα, χρειάζεται να στρέψουμε το φακό σε όλες τις κατευθύνσεις. Άλλωστε μέσα από τους αγώνες έχουν κερδηθεί κάποια πράγματα που σήμερα είναι δεδομένα και αν δηλώσουμε τη δυσαρέσκειά μας ίσως να προκαλέσουμε μια θετική ανάδραση που να οδηγήσει σε μια νέα οργάνωση του συστήματος. Το ερώτημα μου είναι, αν στην καθημερινή μας πρακτική η αναζήτηση της αιτίας αυξάνει ή περιορίζει τον αριθμό των επιλογών για δράση. Σε τι θα με βοηθήσει αν ως εκπαιδευτικός π.χ. περιοριστώ στο ότι είναι πολλά τα παιδιά μέσα στην τάξη για να λειτουργήσω πιο εξατομικευμένα; Ή σε τι θα με βοηθήσει αν παραμείνω στην αιτία της διαταραχής του παιδιού και τα εξηγώ όλα βάσει της διάγνωσής του. 

Κάποιες φορές η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών ενός σχολείου καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “το καλύτερο για το παιδί είναι να αλλάξει σχολείο”. Ναι, να συζητηθεί και αυτό το ενδεχόμενο αν το πλαίσιο δεν βοηθάει τον μαθητή. Πριν φτάσουμε όμως εκεί, εμείς, ο καθένας/η καθεμία μας ξεχωριστά και όλοι μαζί, έχουμε εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες και όλα τα αποθέματα; Πόσο συχνά συζητούν οι εκπαιδευτικοί για τις καλές στιγμές των μαθητών; Μοιράζονται μεταξύ τους τις <<εξαιρέσεις>>; Τις φορές εκείνες που πήγε καλά; Γιατί με τον συνάδελφο πάει καλά και μαζί μου όχι; Έχω το θάρρος να ρωτήσω; Δεν είναι το ζήτημα προσωπικό. Δεν είναι κάποιος καλύτερος ή χειρότερος. Είναι θέμα επικοινωνίας, σχέσεων, αλληλεπιδράσεων. Ας παρατηρήσουμε λίγο τα μοτίβα των αλληλεπιδράσεων. Εκείνη τη μέρα που πήγε καλά τι συνέβη; Και ας μοιραστούμε με τους συναδέλφους και με τους γονείς αποτελεσματικούς τρόπους δράσης. Γνώμονας είναι και πρέπει να είναι πάντα το συμφέρον του παιδιού. Ναι υπάρχουν φορές που έχει δουλέψει όλο αυτό, υπάρχουν άνθρωποι που το έχουν δοκιμάσει. Ας προσπαθήσουμε να δράσουμε με έναν τρόπο που αυξάνει τις επιλογές…

Ας βάλουμε όλοι το λιθαράκι μας ώστε το “Ένα σχολείο για όλους” να μην είναι ιδέα αλλά πραγματικότητα σε κάθε σχολείο, κάθε γειτονιάς!

Χριστίνα Ευθυμίου, Ψυχολόγος MSc