Πόσο συχνά έχουμε ακούσει ή έχουμε πει αυτή τη φράση… «Εμείς δεν επικοινωνούμε!» ή «Με αυτό τον άνθρωπο επικοινωνούμε πραγματικά…» Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο… γίνεται να μην επικοινωνούμε; Σύμφωνα με τον Paul Watzlawick (οικογενειακός θεραπευτής, ψυχολόγος, θεωρητικός επικοινωνίας και φιλόσοφος) δε γίνεται να μην επικοινωνούμε. Ακόμα και τη στιγμή που θα μπεις στο ασανσέρ με κάποιον άγνωστο χωρίς να ανταλλάξετε κουβέντα, ναι, ακόμα κι εκεί υπάρχει επικοινωνία. Μια μυστική συμφωνία ότι γνωρίζουμε πως έχουμε συναντηθεί αλλά δε θα πούμε κάτι μεταξύ μας γιατί είμαστε άγνωστοι ή φοβάμαι να σου μιλήσω! Πόσα μηνύματα μπορεί να κρύβει η σιωπή;

Επικοινωνία λοιπόν, δεν είναι μόνο οι λέξεις… είναι η στάση, το βλέμμα, οι κινήσεις, ακόμα και με τα ρούχα που φοράμε μεταφέρουμε κάποιο μήνυμα στους άλλους. Μπορεί να ντυθώ «επίσημα» για να επικοινωνήσω στους άλλους ότι είναι μια σημαντική στιγμή. Τι συμβαίνει όμως όταν μιλάμε με τους άλλους και νιώθουμε ότι δεν επικοινωνούμε; Με ποιο αυτί ακούμε το μήνυμα που μας στέλνει ο συνομιλητής μας; Κατά τον Friedmann Schulz von Thun, όταν κάποιος μας στέλνει ένα μήνυμα μπορούμε να το ακούσουμε με 4 διαφορετικούς τρόπους, 4 διαφορετικά αυτιά: πραγματικό περιεχόμενο, πρόσκληση, σχέση, αυτό-αποκάλυψη. Ας το δούμε με ένα παράδειγμα… ενώ οδηγούμε στο δρόμο, μας προσπερνάει ένα αυτοκίνητο. Ακόμα κι αυτό είναι μια επικοινωνία. Με ποιο αυτί θέλω να ακούσω στο μήνυμα;

Αν ακούσω με το πραγματικό περιεχόμενο, μένω στο γεγονός: με προσπέρασε ένα αυτοκίνητο. Με το αυτί της πρόσκλησης μπορεί να θεωρήσω ότι ο οδηγός που με προσπέρασε περιμένει από εμένα κάποια αντίδραση, π.χ. να αλλάξω λωρίδα ή να αυξήσω ταχύτητα. Με το αυτί της σχέσης, θα το πάρω λίγο πιο προσωπικά, έχει κάτι μαζί μου; Θύμωσε; Ενώ με το αυτί της αυτό- αποκάλυψης θα στραφώ λίγο περισσότερο στον εαυτό μου… π.χ. είμαι αργή σαν οδηγός. Σου φαίνεται πολύπλοκο; Κι όμως σκέψου ότι αυτό διαδραματίζεται μέσα μας σε δευτερόλεπτα, πριν προλάβουμε καν να το συνειδητοποιήσουμε! Την επόμενη φορά λοιπόν, πριν προλάβεις να βγάλεις συμπεράσματα προσπάθησε να σκεφτείς, με ποιο αυτί επέλεξες να ακούσεις; Ανταποκρίνεται στην πρόθεση του συνομιλητή σου το μήνυμα που έλαβες; Αυτό ήθελε πραγματικά να σου πει; Ακόμα καλύτερα! Συζήτησε το παραπάνω μαζί του/της. Οι άνθρωποι συχνά κάνουμε το λάθος να νομίζουμε ότι οι άλλοι ξέρουν τι νιώθουμε. Δεν ισχύει! Να θυμάσαι… όπως έχουν πει οι Anderson & Goolishian:
«Τα προβλήματα δε λύνονται αλλά διαλύονται μέσα στη γλώσσα!»

Χριστίνα Ευθυμίου, Ψυχολόγος MSc